Wat is antropologie?

Als bijna afgestudeerd antropoloog kan ik dit artikel niet langer uitstellen. Want wat is antropologie nou precies? Een vraag die bijna altijd gesteld wordt wanneer ik over mijn studie vertel. Mijn antwoord is meestal een beetje vaag, want antropologie is zó veel. Maar als ik mezelf antropoloog noem, moet ik natuurlijk wel uitleggen wat antropologie is. Dus bij deze, een blog dat ik al veel eerder had moeten schrijven. 

Antropologie wordt ook wel menskunde of mensleer genoemd. Een tak van de sociale wetenschap die mensen bestudeert in de breedste zin van het woord. Simpelweg bestuderen antropologen waarom mensen doen wat ze doen; de belevingswereld van mensen. Want soms lijkt een handeling of gedachtegoed heel eenvoudig, maar bijvoorbeeld de drijfveren, betekenisgeving en gevolgen die daaraan ten grondslag liggen, zijn complex. Antropologen onderzoeken dit om menselijk handelen beter te begrijpen.

Antropologie heeft op het eerste gezicht wat weg van sociologie, psychologie of misschien wel politicologie. Wat klopt, antropologie heeft – net als alle sociale wetenschappen – veel raakvlakken met andere studies. Wat antropologie voornamelijk onderscheid van andere studies is de manier van onderzoek doen: veelal kwalitatief onderzoek via veldwerk. Tijdens veldwerk dompelen antropologen zich onder in de wereld die zij onderzoeken. Ze leren de taal van de mensen die ze onderzoeken (dit kan letterlijk een nieuwe taal zijn bij onderzoek in een ander land, maar het kan ook de vaktaal zijn in een groot bedrijf of de betekenis van taal bij een groep klimaatactivisten) en ze draaien mee in het leven van de onderzoeksgroep, om zo de cultuur van de onderzoeksgroep beter te leren begrijpen.

Verschillende stromingen 

Binnen de antropologie zijn er veel vertakkingen. Een handje vol voorbeelden hiervan is medische antropologie (het bestuderen van ziektes, gender en het lichaam in relatie tot mensen en culturen), religieuze antropologie (het onderzoeken van religieuze belevingen van mensen), visuele antropologie (de invloed van media op mensen en het gebruik van film, fotografie en audio in het doen van onderzoek) en politieke antropologie (hoe zit het met machtsstructuren, politieke vormen wereldwijd, identiteitsvorming, etc.).

Deze mega korte omschrijving van antropologische vertakkingen geeft hopelijk een klein beetje weer hoe breed antropologie is. Tegelijkertijd zegt het ook nog niet zoveel. Want wat kan je hier nou mee? Een vraag die meestal volgt nadat ik kort heb uitgelegd wat antropologie is.

Antropoloog, en dan?

Met zoveel diversiteit binnen één studie, zo divers zijn ook de mogelijkheden mét antropologie nadat je afgestudeerd bent. Als antropoloog word je breed opgeleid. Niet alleen leer je binnen je studie goed (essays) schrijven, ook leer je kwalitatief onderzoeken en kritisch en reflectief nadenken. Antropologen beschikken vaak over veel mensenkennis, zijn empathisch, kunnen luisteren en analyseren en zijn echte ‘outside the box’ denkers.

Met deze skills zou de arbeidsmarkt aan je voeten moeten liggen, maar de vacature ‘gezocht: fulltime antropoloog’ kom je zelden tegen. In plaats daarvan moeten antropologen zich weten te verkopen. Hun waarde voor een bedrijf, een instantie of waar dan ook, kenbaar weten te maken.

Veel antropologen eindigen in de journalistiek. Maar ook bij multinationals, gemeenten en ontwikkelingsorganisaties vind je antropologen. Overal eigenlijk. Als antropoloog word je niet opgeleid tot één specifieke plek in de arbeidsmarkt. Dit klinkt voor velen als een doemscenario, ik zie het meer als de mogelijkheid om alles te kunnen doen.

We are the Earth en antropologie

Maar wat wil ik met antropologie? Toen ik vier jaar geleden aan deze studie begon had ik werkelijk geen idee. Ik wist niet eens zo goed wat het inhield dat ik ging studeren. Gevoelsmatig wist ik gewoon dat dit de juiste studie voor mij was en ik moet zeggen, ik zie me absoluut geen andere studie doen. Hoewel ik niet gemaakt ben voor de universiteit met hun lange en abstracte artikelen, voel ik me thuis in de antropologie.

Zelf zou ik graag een brug slaan tussen de academische wereld en daarbuiten. Ik wil de kennis die we op de universiteit leren op een toegankelijke manier overbrengen naar een groter publiek. Actualiteiten naar een dieper niveau brengen om te lezer of kijker mee te geven hoe gebeurtenissen tot stand komen. Om een stukje begrip te creëren. Want gebeurtenissen zijn niet opzichzelfstaande dingen.

Om zaken als discriminatie, geweld, klimaatverandering of genderneutrale toiletten te begrijpen, moeten we de grotere context snappen. Die is vaak complex, maar gelukken maken antropologen zichzelf daar wegwijs in. De stap die in mijn ogen vaak achterwege blijft is de terugkoppeling van deze kennis naar een groter publiek. Antropologen zijn berucht om hun ’te lang van stof’ zijn. Het antwoord op een vraag begint hoe dan ook met ‘hangt er vanaf’, wat vervelend kan zijn omdat je graag een concreet antwoord of oplossing wil hebben voor een vraagstuk. Maar helaas werkt de sociale wereld zo niet, en daarom is antropologie belangrijk. Als antropoloog kijken we naar de tot totstandkoming van die sociale wereld.

Volgend jaar wil ik de master visuele antropologie gaan doen, waarbij ik een film maak van mijn onderzoek. Ik heb nog geen idee waar mijn onderzoek zich op gaat focussen, maar wat ik wel weet is dat via film en documentaires veel meer mensen bereikt worden dan via een academische tekst. Op die manier wil ik bruggen gaan bouwen; als antropoloog en als filmmaker (en als blogger).

Lees meer blogs met een antropologische twist:

– Nationalisme via stemgeluid: de zingende revolutie van Estland
– Webcamseks: een virtuele wereld voorbij taboes
– Fotoblog: Urbexen in een verlaten vluchtenlingenkamp in Griekenland