Phonsavan: the secret war duurt voort

Wat voor de meeste kinderen de normaalste zaak van de wereld is: spellen in de bossen of jungle, hutten bouwen op verborgen plekjes of simpelweg onbezorgd naar school rennen, is voor de kinderen in Laos levensgevaarlijk. Laos is namelijk een van de meest gebombardeerde landen van de wereld en het is officieel niet eens in een oorlog verwikkeld geweest. In Phonsavan leerde ik meer over de secret war in Laos.

Voor negen jaar, tussen 1964-1973, werd Laos 24 uur per dag gebombardeerd door Amerikaanse troepen. De Amerikanen waren het communisme in Vietnam aan het bestrijden, maar namen daar een onschuldig land en haar inwoners in mee. Als de gevechtsvliegtuigen hun doelen niet konden vinden, dropten ze hun bommen boven Laos. Het was namelijk te gevaarlijk om te landen met een volle lading explosieven. Ook de Ho Chi Min route, de route die door de noord Vietnamezen werd gebruikt om wapens en mensen zuid Vietnam in en uit te smokkelen, werd hevig gebombardeerd. Deze route liep door Laos.

Amerika ontkende bommen te gooien op Laos en voor lange tijd was er ook niks bekend over deze oorlog. Vandaar dat het de benaming the secret war heeft gekregen. Een oorlog die geen oorlog was, maar die vele mensen het leven kostten.

De nasleep van de secret war

Vandaag de dag kost het nog steeds vele mensen hun leven. Zo’n 30% van de 1.8 biljoen kilogram bommen is niet ontploft. Kinderen van twee generaties na de oorlog zijn de dupe van alle vervuiling die de geheime oorlog in Laos heeft achtergelaten. Vervuiling in de vorm van onontploften bommen. De zogenoemde ‘bombies’ hadden en hebben nu nog steeds, als enige missie mensen te doden. De bommen zijn niet gemaakt om tanks of vliegtuigen van de vijand kapot te maken. Ze zijn enkel ontworpen om mensen te vermoorden.

Laos ligt vandaag de dag nog steeds bezaaid met miljoenen bombies. Deze kleine bommen, te grote van een tennisbal, zien eruit als speelgoed, andere als fruit. Dagelijks raken er mensen, voornamelijk kinderen, gewond of worden gedood doordat ze er onbewust eentje oprapen, doordat ze er bij het omploegen van hun rijstveld op eentje stuiten, doordat ze gewoon naar school lopen en er op eentje stappen, of doordat ze er eentje openmaken om het ijzer te verkopen voor extra inkomen.

De bevolking van Laos behoord tot de armste in de wereld. Meden door de vervuiling van bommen van de secret war kan het land zich niet goed ontwikkelen. Mensen kunnen hun akkers niet uitbreiden omdat het zich in een bommenveld bevindt, (daardoor is er niet genoeg eten en zijn sommige families gedwongen bommen te zoeken voor de verkoop van ijzer), dorpen liggen afgesloten van de ‘bewoonde wereld’ omdat het te gevaarlijk is om wegen te bouwen, mensen hebben geen toegang tot schoon water door dezelfde reden.

De vicieuze cirkel doorbreken

Het leven in Laos is gevaarlijk en omdat het gevaarlijk is kan het zich niet ontwikkelen. Mensen leven voortdurend in angst. Vaak is het niet of, maar wanneer het volgende familielid omkomt door de ondoordachte actie van een oorlog van generaties terug.

Gelukkig is er wel een NGO die Laos veiliger wil maken: de Mines Advisory Group (MAG). Hun missie is het redden van levens en het creeëren van een toekomst door stukken land veilig te maken, om het dagelijkse risico van verwonding of dood te verkleinen en om veilige ontwikkelings omstandigheden te creeëren, vrij van geweld.

Bij mijn bezoek aan de Plain of Jars in Phonsavan mocht je alleen over de MAG paden lopen. Deze waren veilig. 

Mijn bezoek aan Phonsavan heeft grote indruk op mij gemaakt. Ik wist niets van de secret war, maar hier werd het ook voor mij ineens erg tastbaar. Bij het indrukwekkende Plains of Jars in Phonsavan, een archeologisch landschap met duizenden steden jars van 500 v. Chr., liep ik op paden die als ‘landmijn-vrij’ zijn gemarkeerd. Bijhet busstation helpt een oudere man me die een arm mist. Je ziet afval van bommen opgestapeld in kleine dorpjes. En bij ieder kind dat ik zie spelen, denk ik terug aan de schokkende documentaires die ik zag in het MAG-informatiecentrum in Phonsavan.

Het ergste is nog dat deze vorm van oorlog en het gebruik van zulke bommen nog steeds door gaat in bijvoorbeeld Nigeria en het Midden-Oosten. Wat betekend dat ook daar, generaties later, het land nog bezaaid is met dood en verderf uit het verleden..

Bezoek MAG-Informatiecentrum in Phonsavan

Bezoek hier de website van MAG voor meer informatie, over je nu in Laos of elders op de wereld bent. Wanneer je Laos bezoekt, bezoek dan ook het fysieke bezoekerscentrum om meer te leren over de secret war in Laos. Je kunt diverse indrukwekkende films bekijken, fototentoonstellingen zien en via virtual reality ervaren hoe een bomontruimingsteam te werk gaat. 100% van de donaties van het bezoekerscentrum gaat direct naar het werk wat MAG doet in Laos.

Adres: Main street (Thanon Laek 7; often known just as ‘road number 7’), next to Bamboozle Restaurant and Bar, Phonsavan, Xieng Khouang.
Openingstijden: Maandag – Zondag 10:00 – 20:00u.
Telefoonnummer: +856 61 211 010