Geunja Sámi Ecolodge: waar de natuurgoden en rendieren samenkomen

Her en der ligt nog een hoopje sneeuw te rusten op de toppen van de bergen. Een stille indicatie van hoe koud het hier wel niet wordt in de winter. De zomerzon laat de bergen weerspiegelen in het heldere meer en in de verte, omringd door bos, doemt Geunja Sámi Ecolodge op: het thuis van Ann en Mikael en hun twee sneeuwwitte Elandhonden. Op dit paradijsje in het Noord-Zweedse Ammärnas maken we kennis met de indrukwekkende Sami-cultuur.

De Sami zijn de inheemse bevolking van Sámpi, een gebied dat zich uitstrekt over het noorden van Scandinavië en een deel van Rusland. Een gebied dat wereldwijd beter bekend is onder de naam Lapland. Van oudsher leven de Sami mét en van de rendieren en het bos, en vandaag de dag doen velen dat zo goed als het gaat nog steeds. Deze semi-nomaden begeleiden hun rendieren nog iedere winter van de bergen naar de lager gelegen kustgebieden en wijken geen moment van de zijde van de roedel.

Per boot reizen we af naar Geunja.

Helaas hebben deze nomaden – net als zo’n beetje alle nomaden ter wereld – te maken met politiek getouwtrek. Sinds kolonisten hun weg vonden en zich in het huidige Zweden vestigden, wordt het de Sami niet makkelijker gemaakt hun werk uit te voeren. Door middel van segregatie (het gescheiden houden van Zweden en Sami) en assimilatie (waarbij Sami’s sociale en culturele gebruiken van de Zweden overnemen en hun eigen cultuur loslaten) is er discriminatie en een groot verlies van kennis ontstaan. Iets wat vandaag de dag nog steeds merkbaar is – al zij het in iets mindere mate, volgens de mensen die ik sprak.

Balans tussen cultuur en toerisme

Het verlies van kennis willen Ann en Mikael met hun Ecolodge voorkomen. Op deze plek blijft de rijke kennis van de Sami-cultuur voortbestaan en krijgen buitenlanders de kans te leren van de Sami. Een toeristische attractie is het gelukkig niet! Slechts 12 groepen per jaar mogen overnachten in Geunja, om zo de natuur niet te belasten en om ook Ann en Mikael de kans te geven hun werk te doen en alsnog iedereen met open armen te kunnen ontvangen.

Lees ook: Help ik ben vegetariër: toen de Sami mij rendiervlees aanboden

En met open armen werden we zeker ontvangen. Een pluim rook ontsnapte uit de Goattie, een tipi gemaakt van boomstammen en mos. In dit typische Sami verblijf namen we plaats op rendiervellen die op de grond waren uitgestald. Ann had het vuur al aangemaakt en bereidt een ‘Sami burger’ voor ons: speciaal brood met boter, kaas, aardappels, cantharellen, ui en on top een stuk rendiervlees. Met verse bessensap in een uit hout gesneden beker in onze ene hand en het eten in de andere, luisterden we naar Mikael’s verhalen over het nomadenbestaan als rendierhoeder.

Daan, mijn broer, met de pup en Mikael in de Goattie

Natuurgoden onder het mos

Behalve de verhalen over het rendierenbestaan, leggen Ann en Mikael ook met geduld en interesse de basisbeginselen van hun sjamanistische religie uit. Ann wijst naar het vuur wat nog slechts lichtjes flikkert. ‘Hieronder woont Sarakka, de beschermgodin voor vrouwen en kinderen’. Sarakka, zo wordt geloofd, leeft onder de vuurplaats en helpt bij de geboorte van mens en dier. Haar blik verplaatst naar de deuropening van de Goattie. ‘En daar woont Uksakka’, vervolgt ze. ‘Ook een beschermgodin’. Een aantal Goden passeren de revue, maar Saivo is me het meest bijgebleven. Ann’s ogen lichten op wanneer ze vertelt dat Saivo, je schaduwpersoon, haar favoriet is: wanneer je een goed leven leidt en bewuste en juiste keuzes maakt zal Saivo je volgen en kracht geven. Indien je er voor kiest een verkeerd pad in te slaan zal je schaduwpersoon je verlaten.

Mikael vult Ann aan en vertelt hoe vrouwen een hoge positie hebben binnen de Sami-cultuur en hoe het geloof in reïncarnatie onderdeel is van het dagelijkse leven van de Sami. Voorouders leven voort in andere wezens en de natuurgoden moeten om goedkeuring worden gevraagd voor de bouw van huizen op bepaalde plekken. Niet alleen de religie is reuze interessant, ook de precisie, aandacht en kunde waarmee huizen zijn gebouwd is bijzonder.

Ann bereidt het eten in de Goattie

Zo is de Goattie waarin we zitten gebouwd op een heuvel, met de deur richting het Oosten. Dit is bewust gedaan, aangezien de guurste wind uit het Westen waait. Met de tipivorm van het bouwwerk komt ook een praktische kant kijken: tijdens de strenge winters die dit deel van de wereld kent, blijft het in een straal van twee meter rondom de Goattie altijd sneeuwvrij. Dit heeft te maken met hoe de wind om de vorm van de Goattie danst. Het gevolg: de deur is altijd te openen, ongeacht de hoeveelheid sneeuw. Mos wordt gebruikt als natuurlijke isolatie en zorgt er tevens voor dat het hout niet rot. Het vakmanschap waarmee de bomen zijn uitgekozen en in elkaar zijn geweven is weer een heel verhaal apart. Mikael vertelt van ieder huisje op Geunja de functie en waarom het materiaal en de specifieke bouw daarvan van belang is.

We sluiten onze dag af met een fika in het huis van Ann en Mikael: koffie met een cloudberry lekkernij staat al klaar. Nog een laatste keer luisteren we aandachtig naar Mikaels beeldende vertelkunsten. Hij laat ons voorwerpen zien die vroeger gebruikt werden voor de jacht, maar ook alledaagse voorwerpen als kleding en keukengerei. De zon heeft inmiddels plaats gemaakt voor donkere wolken en de regen tikt zacht tegen de ramen. Het valt me op hoe alles, maar dan ook echt alles, is gemaakt van hout in combinatie met materiaal dat van rendieren wordt geproduceerd. Vakmanschap ten top. Het liefst zou ik hier weken blijven en alles leren van het overleven in de natuur en het vakmanschap waarover de Sami beschikken, maar voor nu bleef het bij één schitterende dag in het paradijsje van Geunja Sámi Ecolodge.

Zou jij hier ook naartoe willen? Laat me het weten in een reactie hieronder.

De boottocht naar Geunja

Praktisch informatie

Wil je tijdens een bezoek aan Zweden zelf kennis maken met Ann en Mikael en de Sami-cultuur?

Transport: Voigt Travel biedt chartervluchten aan tussen Rotterdam en Skellefteå, Zweden. Vanaf Skellefteå is het nog zo’n 3,5 uur rijden naar Ammarnäs, waar vandaan Geunja Sámi Ecolodge te bereiken is.

Dagtour: Geunja Sámi Ecolodge biedt verschillende dagtours aan, zoals diverse wandelingen waarbij Mikael je van alles vertelt over de natuur en de rendierroutes, een boottocht door een schitterende delta of een storytelling in de Goathie – trust me, Sami’s staan bekend om hun talent voor het vertellen van verhalen, je zult geen spijt krijgen van een bezoek! Wel is er dus maar een beperkt aantal bezoeken per jaar beschikbaar, dus neem vroegtijdig contact met hen op.

Overnachten: Het ook mogelijk om één of meerdere dagen te overnachten op deze schitterende plek. Transport en eten is dan inbegrepen bij de prijs.

Kosten: Voor actuele prijzen en meer informatie, bekijk Geunja Sámi Ecolodge’s website.

De reis door Zweden is mij aangeboden door Voigt Travel. Alles wat ik schrijf is echter wel gebaseerd op mijn eigen mening en ervaring.