Op een regenachtige zaterdag nam ik deel aan de Women’s March in Amsterdam. Een protestmars die voortbouwt op de Internationale Vrouwendag van die dag ervoor. Maar als we leven in een tijdperk waarin sommige mensen durven te stellen dat seksisme een probleem van het verleden is, waarom wordt er dan nog een Vrouwendag gevierd en een protestmars georganiseerd? In dit artikel ga ik in op de problemen die voortkomen uit een seksistisch systeem en waarom Vrouwendag en de Women’s March wel degelijk belangrijk zijn.
Dit is een gastblog geschreven door antropoloog en feminist Kelly Prins.
Internationale Vrouwendag: wat en waarom?
Vrouwendag wordt al internationaal gevierd sinds 1911, en werd een jaar later voor het eerst in Nederland gevierd. Destijds ontstond de beweging doordat vrouwen opkwamen voor rechten waar zij niet over beschikten, zoals kiesrecht. In verschillende landen en door de tijd heen heeft deze dag verschillende invullingen gekregen. Vandaag de dag biedt Vrouwendag zowel de gelegenheid om stil te staan bij de vooruitgang op het gebied van vrouwenrechten die er geboekt is, als aandacht voor de ruimte voor verbetering die er nog steeds veel is.
Denk aan de aandacht die er voor seksueel geweld gekomen is sinds de #MeToo beweging groot werd in 2017, de loonkloof tussen mannen en vrouwen, het geringe aantal vrouwen dat aan de top van het bedrijfsleven staan, het feit dat vrouwen nog altijd ondervertegenwoordigd zijn in de Nederlandse politiek, en zo zou ik nog wel een tijdje door kunnen gaan. Nergens werd het mij zo zichtbaar hoeveel verschillende kwesties samenhangen met feminisme als op de Women’s March op 9 maart.
De Women’s March werd een internationaal teken van onvrede met vrouwonvriendelijke politiek, toen na de inauguratie van Donald Trump er op 21 januari 2017 680 marches binnen de Verenigde Staten en 137 marches daarbuiten werden gehouden. De focus lag echter niet alleen op vrouwenrechten, maar op de rechten van allerlei gemarginaliseerde groepen, zoals LGBTQ-gemeenschappen en mensen van kleur. Zo werd in één beweging opgekomen voor allerlei vormen van onderdrukking, met de slogan: women’s rights are human rights.
‘Vrouwenissues’ zijn ieders issues
De Women’s March staat dus al sinds de opkomst in 2017 voor uiteenlopende kwesties: zo zag ik tijdens Women’s March 2019 mensen die opkwamen voor de rechten van sekswerkers, tegen seksueel geweld, tegen bepaalde politieke partijen, tegen het kapitalistisch systeem, voor seksuele vrijheid van alle vrouwen, ongeacht oriëntatie, maar vooral voor solidariteit onder feministen.
Feministen, omdat niet alleen vrouwen tijdens deze March opkwamen voor al deze vrouwenrechten. Mannen bewezen wel degelijk bondgenoten te kunnen zijn, en dat is zeker nodig, doordat naar mijn eigen ervaring mannen een belangrijke rol kunnen spelen in andere mannen verantwoordelijk houden voor hun seksistische gedrag. Daarnaast hebben mannen baat bij feministen die genderrollen af willen breken: ook mannen hebben te lijden onder de huidige genderrollen, zoals blijkt uit zelfmoordcijfers die gelinkt worden met ideeën over dominante mannelijkheid. In die zin hebben mannen dus baat bij het feminisme.
Dat er zoveel verschillende kwesties een rol kunnen spelen in een beweging en er toch nog een gevoel van solidariteit ontstaat lijkt misschien bijna onmogelijk, maar ik voelde het wel degelijk. Het is belangrijk om te begrijpen dat hoewel het misschien lijkt alsof verschillende onderdrukkingen los van elkaar staan en daardoor voor ieder persoon anders zijn, vormen van onderdrukking ook met elkaar overlappen.
Intersectioneel feminisme; het gedachtegoed
In feministische theorie gebruiken we hiervoor de term intersectionaliteit, bedacht door Kimberlé Crenshaw. Crenshaw bedacht deze term omdat ze op zoek was naar een manier om de ervaringen van zwarte vrouwen goed onder te woorden te kunnen brengen: het was niet seksisme zoals witte vrouwen deze ervoeren, en niet racisme zoals zwarte mannen het ervoeren. Intersectionaliteit werd toen een term om aan te duiden dat vormen van onderdrukking kunnen overlappen en daarmee een eigen vorm aan kunnen nemen: seksisme neemt bijvoorbeeld andere vormen aan wanneer je niet heteroseksueel of niet wit bent.
Vandaag de dag is intersectioneel feminisme de term die gebruikt wordt voor een feminisme die voor alle vrouwen opkomt en dus probeert een heel systeem van onderdrukkingen tegen te gaan, omdat die onderdrukkingen weer samenhangen. Dit is geen makkelijke taak: juist door het grote aantal uiteenlopende kwesties is het moeilijk om tot één oplossing te komen. Misschien is het daarom wel als feminist in 2019 belangrijk om te weten wanneer te spreken en wanneer te luisteren.
Spreek, wanneer je als man seksistische opmerkingen hoort, maar luister als je als man vrouwen hoort spreken over hun ervaringen. Spreek, wanneer je wilt opkomen voor de rechten van jezelf en die van anderen. Maar luister wanneer iemand aan het woord is die een onderdrukking ervaart waar jij zelf niet bekend mee bent. Feministen kunnen leren van anderen, want anderen zullen altijd ervaringen hebben die jij niet hebt gehad, maar zich soms ook kunnen herkennen in jouw ervaringen. Dat is wat ik zag tijdens de Women’s March 2019, veel mensen met wie ik ervaringen deel, én van wie ik iets kan leren: ik zag de vele gezichten van feminisme.
Ook leren en luisteren?
Heb je nu de smaak te pakken, klaar om het patriarchaat af te breken, maar weet je niet waar je moet beginnen? Hier zijn mijn persoonlijke aanbevelingen:
Boeken:
- Chimamanda Ngozi Adichie – We Should All Be Feminists
Essay gebaseerd op een Ted Talk. Goed beginpunt voor nieuwkomers. - Sara Ahmed – Living a Feminist Life
Krachtig boek wanneer je intersectionaliteit beter wilt begrijpen: Ahmed maakt racisme, seksisme en heteronormativiteit alledaags en begrijpelijk. - Rebecca Solnit – Men Explain Things To Me
Een collectie van essays over allerlei vormen van seksisme, van mansplaining tot seksueel geweld. - Naomi Wolf – The Beauty Myth
Ongelooflijke eyeopener: Wolf zet uiteen hoe schoonheidsidealen een moderne vorm van onderdrukking van vrouwen is. - Elizabeth Wurtzel – Bitch: In Praise of Difficult Women
Een boek waarin stuk voor stuk ‘moeilijke vrouwen’ uit de geschiedenis en het heden, fictie en non-fictie, voorbijkomen. - Virginia Woolf – A Room of One’s Own
Een feministische klassieker, over hoe het kan dat tot in de 20e eeuw er geen vrouwelijke gelijke Shakespeare kon bestaan en dat dit alles te maken heeft met financiële afhankelijkheid en gebrek aan vrijheid van vrouwen tot die tijd.
Netflix documentaires:
- Feminist: what were they thinking
Instagramaccounts die hun platform gebruiken om vrouwen sterk te maken:
(voor wanneer je geen tijd hebt voor boeken maar wel iets wil leren):
@florencegiven
@jameelajamilofficial
@femalecollective
@feminist
* In dit blog zijn affiliatielinks verwerkt. Wanneer je een aankoop doet via deze link betaal je niks extra’s, maar krijgt We are the Earth een klein percentage van het aankoopbedrag.
3 comments